Bitcoin greiðslunetið býr til Bitcoin einingar á hverjum 10 mínútum í formi verðlaunafjár fyrir námuvinnslu. Verðlaunaféð helmingast síðan á hverjum fjórum árum, sem minkar verðbólga í myntinni í hvert skipti en myntin ætti á einhverjum tímapunkti að breytast í verðhjöðnunar mynt, ef dagleg eftirspurn eftir myntinni er meiri en daglegt verðlaunaféð fyrir námuvinnslu.
Verðbólga:
Verðbólga verður til vegna aukningar á peningamagni í umferð í samfélaginu, Milton Friedman “Inflation is always and everywhere a monetary phenomenon in the sense that it is and can be produced only by a more rapid increase in the quantity of money than in output”. Því er það peningaprentun banka sem er orsökin fyrir verðbólgu.
Þegar bankakerfið býr til ný lán með brotaforðakerfinu, með ástarbréfum bankanna eða þegar Ríkissjóður gefur út skuldabréf, sem eru fjármögnuð af Seðlabankanum, er í raun um peningaprentun að ræða.
Peningaprentun – Lán til einstaklinga og fyrirtækja
Þegar banki lánar einstaklingi eða fyrirtæki notar hann ekki innlán til að mæta útlánum. Þegar banki býr til lán eignfærir hann í bókhaldi sínu skuldabréf lántakandans en býr til inneign inn á bankareikning lántakanda í staðin sem skuld. Fyrir bókhald bankans er staðan óbreytt, þ.e. nettó eru jafn miklar eignir á móti skuldum. Þegar lántaki notar svo inneign sína á bankareikninginum og greiðir fyrir vörur, þjónustu eða fjárfestingar fara þessir nýju peningar út í samfélagið. Meira magn af peningum fer í umferð á sama tíma og hagkerfið hefur sama fast magn af vörum og þjónustu í boði. Þetta kallar fram verðbólgu, þegar nýju peningarnir kaupa innfluttar vörur í meira mæli en áður og gengið gefur eftir með tilfallandi verðbólgu.
Peningaprentun – Lán milli tveggja lánastofnana
Önnur aðferð bankakerfisins til að prenta peninga er með útgáfa skuldabréfa milli tveggja banka. Bankarnir gefa út skuldabréf upp á sömu upphæðina, sömu vextina og sama lokadag. Þeir selja hvorum öðrum skuldabréfin á sama verði, þ.e. nettó greiðslur 0kr. Báðir bankarnir veðsetja því næst skuldabréfin Seðlabankanum, sem lánar nýjar krónur til bankanna. Þessir nýju peningar urðu sem sagt til úr engu en bankarnir koma þeim í umferð í samfélaginu með fyrirsjáanlegri verðbólgu og gengisfellingu í kjölfarið.
Peningaprentun – Fjármögnun til Ríkisins með fé frá Seðlabankanum
Þriðja leið bankakerfisins til að prenta peninga felst í því að Ríkissjóður gefur út skuldabréf í íslenskum krónum. Bankarnir kaupa bréfin í útboðum en fjármagna kaupin með því að veðsetja þau Seðlabankanum fyrir láni. Bankarnir nota nánast ekkert af eiginfé sínu til að fjármagna þessi kaup og greiða því sem næst ekkert fyrir bréfin. Gagnavart ríkinu má líkja þessu við að Ríkissjóður prenti peninga, þar sem nýir peninga fara úr einum vasa Seðlabankans og yfir í hinn vasa Ríkissjóðs. Eins og áður hefur komið fram er þetta bara peningaprentun, þar sem Ríkissjóður nýtir nýja peningana í gæluverkefni eða til að bæta fyrir hallarekstur ríkissjóðs. Peningarnir fara út í samfélagið með fyrirsjánalegri verðbólgu og gengisfellingu í kjölfarið.
Verðbólga myndast þegar aukið magn af peningum sem fer í umferð í samfélaginu og keppir um vörur og þjónustu sem samfélagið framleiðir. Þetta veldur því að þensla fer af stað. Peningaprentunin felur í sér að gengi krónunnar fellur, þ.e. innflutningur í hagkerfið eykst en útflutningur stendur í stað. Með lækkandi virði krónunnar hækkar vöruverð í krónum. Í kjölfarið krefst launafólk hærri launa, til að geta keypt sömu vörur og áður. Hækkandi laun kalla á enn hærra vöruverð. Verðbólga mælist hærri vegna þessara atburða, sem í kjölfarið hækkar verðtryggð húsnæðislán flestra. Fasteignamarkaðurinn hækkar að hluta til vegna hærri byggingakostnaðar, sem orsakaðist af dýrari innfluttum hráefnum, hærri launakostnaðar iðnaðarmanna og síðast en ekki síst vegna hærri áhvílandi lána. Þessi þróun kallar því á enn hærri lán til fasteignakaupa, sem bankarnir veita og því hefst peningaprentunin aftur og hringrás verðbólgu og gengisfellingar fer aftur af stað.
Verðhjöðnun:
Hagfræðingar tala oft um neikvæð áhrif verðhjöðnunar, þar sem fólk dregur úr neyslu vitandi að neysluvaran verði ódýrari í framtíðinni. Hvað varðar almenna neyslu í verðhjöðnunarlöndum, t.d. Japan, þá borðar fólk jafn mikið af mat og klæðir sig í jafn mikið af fötum og kaupir jafn mikið af nauðsynjavörum. Eina neyslan sem fólk frestar er óþarfa neysla. Á tímum ofneyslu í vestrænu samfélag er hugsanlegt að verðhjöðnunar mynt sé einmitt svarið við tilgangslausri neyslu og sóun.
Verðhjöðnun getur verið eðlilegur hluti hagkerfisins og þýðir í raun að framleiðsla landsins sé orðin hagkvæmari og að samfélagið getur boðið upp á vörur og þjónustu á lægra verði en áður. Sem dæmi um verðhjöðnun vegna hagkvæmari framleiðslu þá lækkar verð á tölvum á milli ára þó svo að afkastageta tölva tvöfaldist á hverjum tveimur til fjórum árum. Á sama tíma eykst eftirspurn eftir tölvum ár frá ári og oftast eykst þessi eftirspurn meira en á flestum öðrum neysluvörum samfélagsins.
Góðmálamar m.v. Bitcoin:
Heimurinn hefur notast aðra verðhjöðnunar gjaldmiðla síðustu 5.000 árin með ágætum árangri, þ.e. gull og silfur. Þess ber að geta að flestir gjaldmiðlar heimsins voru bundnir gulli eða silfri fram að síðari heimsstyrjöld. Eftir síðari heimsstyrjöldina voru flestir gjaldmiðlar bundnir dollar, en dollarinn var bundinn gulli, skv Bretton Woods samkomulaginu frá 1944. Það var síðan 15. ágúst 1971 sem Richard Nixon lauk tengingu dollars við gullfótinn (Nixon Shock) og við það fæddust hreinir ríkis gjaldmiðlar (fiat currency).
Góðmálamar virka svipað og Bitcoin, þ.e. rafmyntin og góðmálamar eru í takmörkuðu upplagi, það þarf námuvinnslu til að finna meira af myntinni, myntirnar rýrna ekki, auðvelt að skipta þeim í minni einingar og auðvelt er að afhenda og halda á myntunum. Helsti munurinn á góðmálmum og Bitcoin er sá að það er vandræðum háð að greiða einhverjum með gulli öðruvísi en að hittast augliti til auglitis, sem torveldar milliríkjaviðskipti. Bitcoin fer um internetið nánast samstundis og gerir viðskipti augliti til auglitis eða milli heimsálfa mjög auðveld. Bitcoin virkar hins vegar ekki sérstaklega vel ef það verður rafmagns- eða netlaust og deilir því vandamáli með debet- og kreditkortum og öllum öðrum bankaviðskiptum.
Stöðugleiki með Bitcoin:
Þar sem myntsláttur Bitcoin er alveg fyrirsjáanlegur ættu sveiflur í hagkerfi, sem keyrir á Bitcoin að verða mun jafnara til lengri tíma séð, þar sem bankar og ríkisstjórnir geta ekki blásið út peningamagnið þegar þeim hentar. Þetta þýðir að ríkistjórnir, sem og aðrir í samfélaginu, verða að haga sér með ábyrgum hætti m.t.t. fjármála. Það er að spara og reyna að eiga fyrir skuldum sínum, þar sem ekki er hægt að prenta meiri Bitcoin eða taka endalaust að láni. Að sama skapi fylgir ekki “hrun” áratug eftir útlánabólu.
Bankastarfsemi með Bitcoin:
Það er ekkert sem takmarkar banka eða aðra aðila til að nota Bitcoin í bankaviðskiptum. Bankar geta boðið vexti fyrir innlán og rukkað hærri útlánsvexti. Það sem er takmarkandi fyrir bankana er peningaprentunin, sem á sér stað við útlánastarfsemi. Bankarnir geta ekki lánað út Bitcoin nema hafa innlán, sem þeir geta ráðstafað í útlán.
Fylgdu okkur á Facbook: